De Sankta Luciaprocessie: ochtendritueel met veel gezang

Sankta Lucia is een belangrijk feest in de Scandinavische landen dat gepaard gaat met heel wat tradities en gezang. Vooral in Zweden is het een populaire traditie. Het wordt er ieder jaar met veel (koor)muziek prachtig in beeld gebracht door de Zweedse TV (SVT) met medewerking van conservatoriumkoren of zeer goede amateurs. De moeite waard!

Sinds de 4de eeuw

Sankta Lucia, de naamdag van Sint Lucia op 13 december, gaat al terug tot de 4de eeuw na Christus. De legende vertelt dat Lucia haar eigen ogen uitstak, maar toch bleef zien. Ideaal voor een winterzonnewende, waarin het licht het langzaamaan weer overneemt van de duisternis. Interessant om te weten is dat deze feestdag in de veertiende eeuw effectief ook op de kortste dag van het jaar plaats vond, doordat de Juliaanse kalender drie schrikkeldagen per 4 eeuwen te veel telde. Daardoor schoof de officiële kortste dag in de kalender - 21 december - eigenlijk naar voren.

Ondertussen is Sankta Lucia een mooie aanloop in de feestelijkheden naar het echte kerstfeest: Jul.

Meisjes met kaarsen

Vroeg in de morgen gaan meisjes in witte kleding op pad om het gezin en de ouderen wekken. Ze brengen ontbijt met de typische lussekatter ('lichtbroodjes': gele saffraanbroodjes). Op veel plaatsen wordt een eigen Lucia gekozen, zij loopt vooraan in de processie en draagt kaarsen op haar hoofd.

Lucialiederen

Een belangrijk onderdeel van de processie zijn de liederen. Iedereen in Zweden kent het lied Sankta Lucia, het eerste lied dat je in het filmpje onderaan te horen krijgt. Tegelijk blijft het feest ook voor hedendaagse componisten een geliefd thema. Een ander traditioneel Lucialied is Godmorron, mitt herrskap waarin het gezelschap dat ontbijt ontvangt wordt toegezongen en beladen met mooie wensen. Liederen gelinkt aan Sankt Staffan, bijvoorbeeld Staffan var en ställedräng, duiken tevens regelmatig op in Luciaprocessies. Staffan is de knecht van Herodes, wiens naamdag eigenlijk op tweede kerstdag valt. Verschillende van die traditionele liederen hoor je in smaakvolle koorbewerkingen in de uitzending.