Sit down & play

Ken je Olivia? Olivia is een toffe meid van 15 jaar, sportief, vrolijk en een enthousiast koorlid. Olivia leeft zonder rem op haar energie, maar ook niet op haar stem. En vandaag is het ergste gebeurd: Olivia is haar stem kwijt!

Had Olivia dat kunnen voorkomen? Misschien wel, en met meer kans op succes als ze er niet alleen voor stond. De stem van Olivia is namelijk nog in volle ontwikkeling. De hoge meisjesstem is ze al ontgroeid, maar ze klinkt nog niet als een volwassen vrouw. Die jaren van ontwikkeling vragen bijzondere aandacht van Olivia zelf en van de mensen rondom haar. Hoe kan je zorgen voor je stem in een periode van enorme groei en ontwikkeling? Dat kan op vele manieren.

Gezonde levensstijl

Zorgen voor je stem is zorgen voor je hele zijn. We rusten als we moe zijn, we drinken als we dorst hebben, eten gezond, bewegen voldoende, we genieten van vrienden, ontspannen ons, leren nieuwe dingen, we zijn creatief, voelen ons geliefd,... En ook de stem doet daarmee haar voordeel: ze wordt of blijft namelijk gezond(er) in een gezond lichaam, gestuurd door een gezonde geest. Een gezonde levensstijl is dus het motto, ook voor kinderen en jongeren.

Stemwellness

Een tweede niveau is stemwellness: we zorgen goed voor de stem zodat ze zich lekker in ons lijf voelt voor veel verschillende taken. Enkele richtlijnen gelden voor iedereen. Zo is plat water voor de stem wat olie is voor een motor: het beste smeermiddel. Ook elk stemgebruik dat we benoemen met 'te' mijden we best: te lang, te luid, te hoog, te laag, te vaak. En dat komt neer op een persoonlijke zoektocht. Want wat te hoog is voor Olivia is dat misschien niet voor Anna.

Stemtechniek

En stemtechniek is een derde niveau: de stem klinkt het meest natuurlijk en gezond als de houding, ademhaling, stemgeving, resonantie en articulatie een optimale stemklank ondersteunen. De stemtechniek wordt grondig aangepakt als je in koor zingt. In ideale omstandigheden - ook al is dat in de praktijk soms moeilijk - worden de stemeisen geleidelijk aan verhoogd naargelang de stemvaardigheden toenemen. ---

Een gezonde levensstijl, gepaste stemwellness en een goede stemtechniek kan je leren voelen, leren horen en leren zien. Spreken en zingen kan veel energie en moeite kosten, pijn doen of je het gevoel geven dat je verkouden bent. De mond of de keel kan droog aanvoelen, je kan een ongewoon ruisje of kraakje in de stem horen, de stem kan minder gemakkelijk toonhoogtes treffen of stroever 'springen' naar verschillende tonen, enz. Soms kan je ook zien dat het dreigt verkeerd te lopen: dan zie je jezelf in de spiegel spreken en zingen met een roodaanlopend gezicht, veel spierspanning in de hals en veel beweging van schouders bij het ademen, een verkrampte houding... Al deze tekenen maken je duidelijk dat het hoog tijd is om meer zorg te dragen voor de stem en de stemtechniek te verbeteren.

Olivia kan dat allemaal niet alleen. De mensen rondom haar moeten mee een oogje in het zeil houden, helpen zorgen voor gepaste stemtaken, de ruimte waarin gezongen wordt 'zangklaar' maken, inspireren en motiveren om graag te zingen en dit goed begeleiden. En vooral: rekening houden met de vele veranderingen die de groei en ontwikkeling meebrengen. Wat is hiervoor een goede aanpak? '

The Singing Sofa', een deelproject van het VOICE-project, heeft daarvoor een voorstel uitgewerkt. Koordirigenten krijgen in kleine pakketjes informatie over de stemontwikkeling. Leden van jeugdkoren kunnen samen een spel spelen (The Singing Sofa, Sit down and play) dat hen meeneemt in een strijd om het 'ideale koor'. Alles is doorspekt met tips en bevindingen uit de bevraging via de EYSI (European Young Singers Inventory) van koordirigenten en zingende kinderen en jongeren. Wie meer achtergrond wil lezen, vindt er ook de literatuurbronnen. Benieuwd hoe het met Olivia gaat, maar ook met Anna, Toby, Bob en vele anderen?

Surf naar www.thesingingsofa.eu en exploreer wat bruikbaar is voor jouw koor!

(Auteur: Wivine Decoster, Hans Helsen)

Dit artikel werd ook gepubliceerd in Stemband magazine #05. Abonneer je via www.koorenstem.be/tijdschrift.